Υπάρχει Ηθική χωρίς την έννοια του Θεού ?

Αν δεν υπάρχει θεός, γιατί να είμαστε ηθικοί ?

Μήπως όσοι θέτουν αυτό το διαχρονικό ερώτημα υπόρρητα εννοούν οτι προσπαθούν να είναι καλοί για να κερδίσουν επιδοκιμασία και ανταμοιβή απο κάποιο θεϊκό όν, αποφεύγοντας ταυτόχρονα την δυσαρέσκειά του και ενδεχόμενη τιμωρία ?

Αν κανείς δεχθεί οτι με την απουσία ενός υπερκόσμιου όντος θα διαπράτει ληστείες, βιασμούς και φόνους, σαφώς αποκαλύπτεται ως ανήθικο άτομο. Απο την άλλη πλευρά αν κάποιος δεχθεί οτι είναι ηθικός χωρίς την ανάγκη Θεϊκής επιτήρησης, τότε υποσκάπτει έντονα τον ισχυρισμό οτι ένας θεός είναι απαραίτητος για να είμαστε καλοί.

Επομένως η αβίαστη αίσθησή μας είναι οτι υπάρχει ηθική ανεξάρτητα απο την ύπαρξη κάποιου θεού. Στην πραγματικότητα είμαστε περισσότερο ηθικοί όταν ενεργούμε με την γνώση οτι ΔΕΝ υπάρχει θεός, επειδή αυτό γίνεται χωρίς θεϊκή αστυνόμευση και προσωπικό συμφέρον.

Το ερώτημα αυτό είχε αντιμετωπιστεί απο τον Ευθύφρονα και τον Σωκράτη, στον γνωστό διάλογο του Πλάτωνα, με το περίφημο δίλημμα : "Μήπως αυτό που είναι ηθικό (τὸ ὅσιον) προστάζεται απο τον θεό επειδή είναι ηθικό, ή είναι ηθικό επειδή προστάζεται απο τον θεό?"

Το πρώτο σκέλος του διλήμματος υποδηλώνει την ανεξαρτησία της ηθικής απο τον θεό, αλλά και οτι ο θεός υπόκειται στους ηθικούς κανόνες όπως και τα πλάσματά του. Είναι κάτι σαν περαστικός όσο αφορά την ηθική γνώση.

Το δεύτερο σκέλος του διλήμματος υπονοεί οτι το καλό είναι αυθαίρετο, επειδή βασίζεται στην ιδιοτροπία κάποιου υπερκόσμιου όντος (πχ βλέπε θυσία Αβραάμ).

Η προσφυγή σε οποιαδήποτε υπερκόσμια αυθεντία νομίζω οτι υπόκειται σε ελαττωματική λογική και είναι ένδειξη υπανάπτυκτης ηθικής σκέψης. Ο ηθικά ώριμος άνθρωπος δεν οφείλει να αναμένει από κάποια επουράνια ή επίγεια αυθεντία (ή από κάποια ηθική εγκυκλοπαίδεια) να του υποδεικνύει τι πρέπει να κάνει κάθε φορά που αντιμετωπίζει ζητήματα ηθικής επιλογής στη ζωή του. Επομένως, οποιαδήποτε και αν είναι η ψυχολογική αξία κάποιας θρησκευτικής μύησης, είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορεί με κανένα τρόπο να υποκαταστήσει την ηθική συγκρότηση του ατόμου. Και ενώ είναι δυνατόν να μην υπάρχει σύγκρουση μεταξύ θρησκείας και ηθικής (όταν πχ τα άκαμπτα θρησκευτικά δόγματα ερμηνεύονται μεταφορικά και επιλεκτικά), πολύ συχνά η θρησκευτική κατήχηση υπονομεύει τις ηθικές επιλογές, όταν παρουσιάζει ηθικούς κανόνες ως Θεϊκές εντολές που "πρέπει" αναμφισβήτητα να εκτελούνται. Κλασσικό παράδειγμα ο Αβραάμ που προθυμοποιήθηκε να θυσιάσει το γιο του υπακούοντας σε "εντολή Θεού". Δυστυχώς, αυτό το αφελές παραμυθάκι διδάσκεται ως ηθικό πρότυπο στα σχολεία μας, ενσπείροντας αναίτια το φόβο σε μικρά παιδάκια για κάποιο "υπερκόσμιο όν", που φαίνεται να είναι ιδιαίτερα απασχολημένο με την ένταση που το λατρεύουν και το υπακούουν οι ... δούλοι του.

Στο παρακάτω video τα επιχειρήματα του Christopher Hitchens είναι συντριπτικά και ταυτόχρονα διασκεδαστικά:

Στο δεύτερο video που ακολουθεί, ο καθηγητής Φιλοσoφίας Colin McGinn και ο καθηγητής Βιολογίας Richard Dawkins αναλύουν το θέμα "Ηθική χωρίς θεό" απο διαφορετική σκοπιά, αλλά όμως με ενδιαφέροντα επιχειρήματα:

Στο τρίτο και τελευταίο video o Richard Dawkins αναφέρεται σε ορισμένα απο τα πολλά παραδείγματα της βιβλικής ηθικής.