Aνθρώπινο, πολύ Ανθρώπινο

"Οι Έλληνες δεν έβλεπαν τους ομηρικούς θεούς σαν κυρίους από πάνω τους, ή τους εαυτούς τους κάτω απ' τους θεούς σαν υπηρέτες, όπως έκαναν οι Εβραίοι. Έβλεπαν μόνο την αντανάκλαση των πιο επιτυχών δειγμάτων της ίδιας τους της κάστας, δηλαδή ένα ιδανικό, και όχι μια αντίθεση προς την ίδια τους τη φύση. 'Ένιωθαν συνδεδεμένοι μαζί τους, υπήρχε ένα αμοιβαίο ενδιαφέρον, ένα είδος συμμαχίας.

Ο άνθρωπος σκέφτεται τον εαυτό του ως "ευγενή" όταν δίνει στον εαυτό του τέτοιους θεούς, και βάζει τον εαυτό του σε μια σχέση μ' αυτούς όμοια μ' εκείνη που υπάρχει ανάμεσα στην κατώτερη και στην ανώτερη "αριστοκρατία". Εκεί όπου αποτύγχαναν να κυριαρχήσουν οι Ολύμπιοι θεοί, η ελληνική ζωή γινόταν πιο ζοφερή και πιο γεμάτη από αγωνία.

Ο χριστιανισμός, από την άλλη μεριά, συνέθλιψε και κατακερμάτισε τον άνθρωπο πλήρως, και τον βύθισε σαν σε παχιά λάσπη. Τότε ευθύς, μέσα στο συναίσθημα της πλήρους πτώσης, αφέθηκε να λάμψει το φως της θεϊκής συμπόνιας, κι έτσι ο έκπληκτος άνθρωπος, εμβρόντητος απ' αυτήν την πράξη ελέους, έβαλε φωνή έξαλλης χαράς και για μια στιγμή πίστεψε ότι έφερε όλο τον ουρανό μέσα του.

Όλες οι ψυχολογικές εφευρέσεις του χριστιανισμού δουλεύουν γι' αυτήν την άρρωστη υπερβολή του συναισθήματος, για τη βαθιά διαφθορά του κεφαλιού και της καρδιάς που είναι απαραίτητη γι' αυτήν. Ο χριστιανισμός θέλει να καταστρέψει, να κατακερματίσει, να αποβλακώσει, να προκαλέσει μέθη. Μόνο ένα πράγμα δεν θέλει: το μέτρο, και γι αυτόν το λόγο είναι στη βαθύτερή του έννοια βάρβαρος, ασιατικός, χυδαίος, μη ελληνικός."

Friedrich Nietzsche (1844 - 1900)

(Απόσπασμα 114 απο το περίφημο: Human, all too Human: Α Book fοr Free Spirits)