Δημιουργικότητα, κατάθλιψη και φράουλες

Μία φίλη μου ζωγράφος έλεγε: "Το μόνο που χρειάζομαι για να βελτιώνω την δουλειά μου είναι περιστασιακά επεισόδια κατάθλιψης."

Απο την εποχή του Αριστοτέλη, η δημιουργικότητα στις Τέχνες συνδεόταν με την μελαγχολία. Όμως έχω τη γνώμη ότι η κατάθλιψη αυτή καθ' εαυτή, όχι μόνο δεν επαυξάνει την δημιουργικότητα, αλλά αντίθετα την καταστέλλει. Πολλοί ποιητές, συγγραφείς, καλλιτέχνες και συνθέτες έχουν διαχρονικά αναφέρει ότι ήταν ανίκανοι να δουλέψουν κατά την διάρκεια επεισοδίων βαριάς κατάθλιψης. Για παράδειγμα, η Virginia Woolf, αδυνατώντας να γράψει όταν φλέρταρε με  την κατάθλιψη, γέμισε τις τσέπες της με πέτρες και βυθίστηκε στον ποταμό Ouse. Τελικά διάλεξε αυτόν τον απίθανο τρόπο για να τελειώσει τη ζωή της  μόλις στα 59 της χρόνια.

Αφού λοιπόν η κατάθλιψη εμποδίζει την δημιουργικότητα, για ποιό λόγο υπάρχει ο προαναφερθείς διαχρονικός, θετικός συσχετισμός μεταξύ των δύο ?

Μερικοί καλλιτέχνες και συγγραφείς έχουν παραδεχτεί ότι ασχολήθηκαν με την τέχνη τους για να αυτοθεραπευτούν απο την κατάθλιψη. Αυτή είναι μία "συμβατική" προσέγγιση σε σύγκριση πχ με την υπερβολική χρήση αλκοόλ, αν και αρκετοί χρησιμοποιούν παράλληλα το ποτό  (καθώς και άλλες ουσίες) με ιδιαίτερη προθυμία !! Οπωσδήποτε όμως, αυτή η  πολύ ενδιαφέρουσα προσπάθεια αποφυγής της κατάθλιψης είναι ένα κίνητρο για δημιουργική δουλειά, που αποκρούει τουλάχιστον την μελαγχολία.

Επιπλέον η εμπειρία της κατάθλιψης μπορεί  δευτερογενώς να προσφέρει υλικό για καλλιτεχνικές δημιουργίες. Δύο όμορφα παραδείγματα είναι ο διασημότερος πίνακας του Νορβηγού Edvard Munch με την ονομασία "The Scream", καθώς και το κλασσικό ποίημα της αμερικάνας  Emily Dickinson με τίτλο "There's a Certain Slant of Light".

Λογικά μπορούμε να δεχτούμε ότι είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσει κάποιος τις ανθρώπινες καταστάσεις, και κατά μείζονα λόγο να τις ενσωματώσει στις καλλιτεχνικές του δημιουργίες, εκτός φυσικά αν ο ίδιος έχει την άμεση εμπειρία συναισθηματικών "μέγιστων" και "ελάχιστων". Συνεπώς εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι η κατάθλιψη παρέχει ένα είδος  υπαρξιακού άγχους απο το οποίο αναδύεται αυθόρμητα τέχνη, δηλαδή οποιαδήποτε ανθρώπινη δημιουργία που περιέχει ιδέες πέρα απο τον χρησιμοθηρικό τους σκοπό.

Ίσως τελικά η προαναφερθείσα ζωγράφος φίλη μου να μην χρειάζεται  τα επεισόδια κατάθλιψης για να βελτιώσει την δημιουργικότητα στην τέχνη της. Ενδεχομένως μπορεί και να χρειάζεται περισσότερο κάποιο απρόσμενο δώρο: Ίσως ένα μανικιούρ ? Ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια ? Μία ξαφνική αγκαλιά απο τον 9χρονο γιό της ?  Τέλος πάντων ... κάτι που θα δώσει μία ανοδική ώθηση στη διάθεσή της, και θα απογειώσει ταυτόχρονα την δημιουργική της σκέψη.

Όσοι απο τους αναγνώστες υποφέρουν αυτή τη στιγμή απο  ενδεχόμενο δημιουργικό μπλοκάρισμα,  ας δοκιμάσουν την στρατηγική του "απρόσμενου δώρου". Λοιπόν, είτε κανονίστε με κάποιον να σας "εκπλήξει" με ένα μικρό ξαφνικό δώρο ... ή  βρείτε το μόνοι σας, όπως πχ ένα εύθραυστο λουλούδι που μεγαλώνει σε μία χαραμάδα στο πεζοδρόμιο, ή ένα γεμάτο φεγγάρι που λάμπει μέσα απ' τις  πευκοβελόνες,  ή την γεύση μιάς ώριμης φράουλας, ή μία θεσπέσια μουσική στο youtube ... ή οτιδήποτε άλλο σας πλημμυρίσει με απρόσμενη ευχαρίστηση.  Εκθέτοντας τις αισθήσεις σας σε αναπάντεχες μικροηδονές, ίσως μπορέσετε να κάνετε τους δημιουργικούς σας χυμούς να κυλήσουν σε όποια κατεύθυνση εσείς θέλετε !

ΥΓ: Οι 2 εικόνες και τα 12  links "κρύβουν" αναπάντεχες μικροηδονές

:)