Ούτε καν λάθος !

Mερικές φορές μια χαριτόβρυτη λοιδορία μπορεί να ισοδυναμεί με χίλιες προσβολές ! Επιπλέον ίσως να είναι ανακουφιστικό ότι ακόμη και ορισμένα απο τα πιό εξευγενισμένα μυαλά είναι επιρρεπή στους κάθε είδους  κακεντρεχείς χαρακτηρισμούς.

Όμως ο θεωρητικός φυσικός Wolfgang Pauli (1900-1958) είναι μία ιδιαίτερη κατηγορία απο μόνος του, αφού κατά τη γνώμη μου έχει θεσπίσει το αξεπέραστο πρότυπο του υπέρτατου επιτιμητικού χαρακτηρισμού, που συνδυάζει  την έσχατη περιφρόνηση με την φιλοσοφική  εμβρίθεια.  Συγκεκριμένα, όταν κάποτε είδε την πρόχειρη εργασία ενός μεταπτυχιακού φοιτητή φυσικής είπε: " Αυτό δεν είναι σωστό. Δεν είναι καν λάθος ! " 

Έκτοτε, η φράση "Ούτε καν λάθος !" θεωρείται υποτιμητική και αναφέρεται συνήθως σε ψευδοεπιστημονικές εικασίες, που αν και ακολουθούν κάποια αμυδρή επιστημονική "τυπολογία" και φρασεολογία, δεν είναι διαψεύσιμες, αλλά  ούτε μπορούν να χρησιμοποιηθούν για προβλέψεις. Γενικά η φράση αυτή  χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει τρόπος να μάθουμε, με την επιστημονική μέθοδο, αν κάτι είναι ακριβές ή λανθασμένο. Με λίγα λόγια αυτές οι εικασίες που "δεν είναι καν λάθος", δεν υπόκεινται στην αρχή της διαψευσιμότητας του Karl Popper.

Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Karl Popper οι επιστημονικές υποθέσεις (θεωρίες) που ενδεχομένως να είναι λανθασμένες, δεν είναι παρά ο ζωτικός πυρήνας της επιστήμης. Τις ελέγχεις πειραματικά και συλλέγεις δεδομένα είτε για να τις υποστηρίξεις είτε για να τις "σκοτώσεις", μαθαίνοντας πολλά πράγματα στην πορεία. Αλλά οι υποθέσεις που "δεν είναι καν λάθος" δεν σου λένε απολύτως τίποτε. Κλασσικό παράδειγμα η ανόητη πρόταση : "Οι ψυχές είναι αθάνατες", που σαφώς δεν είναι διαψεύσιμη ! Άλλο κλασσικό παράδειγμα μη διαψεύσιμης πρότασης είναι η περίφημη "επουράνια τσαγιέρα" του Bertrand Russell, η οποία περιστρέφεται γύρω απο κάποιο πλανήτη που δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε ούτε καν με τα πιο ισχυρά τηλεσκόπιά μας.

Ο Popper, αυτός ο γλυκύτατος παππούς, που είχα την τύχη να παρακολουθήσω σε μία διάλεξή του στο Imperial College του Λονδίνου, είχε προχωρήσει ακόμη περισσότερο. Είχε ισχυριστεί ότι η Γνώση προχωράει μόνο όταν οι διαψεύσιμοι ισχυρισμοί για τον κόσμο μας αποδεικνύονται λανθασμένοι. Το κλασσικό του παράδειγμα είναι η  φημισμένη πρόταση : "Όλοι οι κύκνοι είναι λευκοί". Αυτή η πρόταση δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί ποτέ, επειδή πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο αντιπαράδειγμα ενός μη λευκού κύκνου, που δεν έχουμε δεί ακόμη. Δηλαδή η πρόταση αυτή υπόκειται σε διαψευσιμότητα ! Το μόνο που χρειάζεται είναι η ύπαρξη ενός μαύρου κύκνου για να διαψευστεί ο προηγούμενος ισχυρισμός μιά για πάντα. Φυσικά στο τέλος της πορείας θα έχουμε μάθει κάτι σίγουρο: Ότι δεν είναι όλοι οι κύκνοι λευκοί !

Τελικά είναι στο χέρι του καθενός να αποφασίσει αν  προτιμάει τα ερωτήματα και την έρευνα αποδεχόμενος ότι δεν έχει απαντήσεις ή την προσκόληση στους κάθε λογής μη διαψεύσιμους εξ' αποκαλύψεως δογματισμούς. Εγώ πάντως σαφέστατα προτιμώ να μην έχω απαντήσεις παρά να στηρίζομαι στην αυθαιρεσία των περιοριστικών και απόλυτων δογματικών βεβαιοτήτων.

YΓ: Οπωσδήποτε click στις 2 εικόνες και στα links του κειμένου

:)